Χαρακτηριστικά που βοηθούν μια σχέση

http://www.e-psychology.gr/content/view/114/80/

Στην προσπάθεια μας να αναζητήσουμε τα χαρακτηριστικά που βοηθούν και προάγουν μια σχέση, διαπιστώνουμε ότι είναι πολύ δύσκολο να βρούμε μερικά που να τυγχάνουν πρωταρχικής σημασίας και καθολικής αναγνώρισης. Ωστόσο, χωρίς να επικαλούμαστε καμία καθολικότητα, μπορούμε να καταλήξουμε σε μερικά ευρείας αποδοχής χαρακτηριστικά. Ένα από αυτά τα χαρακτηριστικά που βοηθούν άμεσα την σχέση, είναι η κατανόηση (τόσο του εαυτού όσο και του άλλου). 

Τι εννοούμε με τον όρο "κατανόηση"; 
Δεν εννοούμε υποχρεωτικά κάποιο είδος αναλυτικής σκέψης αλλά την ικανότητα και την θέληση να εκτιμήσουμε εκείνες τις ανάγκες, επιθυμίες, προτιμήσεις, σκέψεις, αξίες, κίνητρα και συναισθήματα που αφορούν την σχέση. 
Με άλλα λόγια, το άτομο προσπαθεί να αναγνωρίσει αυτά που αισθάνεται ένα άλλο άτομο, προσπαθεί να μπει στην θέση του και να δει τον κόσμο με τα δικά του μάτια. Σε κάποιο εργαστήριο, η οδηγία που δίνουν στα άτομα που προσπαθούν να αποκτήσουν αυτήν την δεξιότητα, είναι «προσπάθησε να φανταστείς πως αισθάνεται το άτομο σε αυτήν την κατάσταση και πως επηρεάστηκε η ζωή του». 

Η απόκτηση της ικανότητας για κατανόηση, μας οδηγεί στο δεύτερο χαρακτηριστικό που προάγει μια σχέση:"στην άνευ όρων αποδοχή του άλλου". Αποδοχή, σημαίνει απεριόριστη δεκτικότητα και ευνοϊκή προδιάθεση προς τον άλλον. Παραμερίζουμε τις προσωπικές μας εκτιμήσεις και απόψεις, σεβόμενοι την διαφορετικότητα του άλλου. Ακόμη και όταν δεν συμφωνούμε, ακόμη και όταν θεωρούμε πως κάτι είναι λάθος, δεν ασκούμε κριτική και δεν αποδοκιμάζουμε. Δίνουμε στον άλλον την ελευθερία της ύπαρξης του χωρίς να αισθανόμαστε ότι πρέπει να ακολουθήσει πάση θυσία τις συμβουλές μας ή να παραμείνει εξαρτημένος από μας ή να μας μοιάσει. Όταν λοιπόν, δεχόμαστε κάποιον όπως είναι και όχι υπό όρους και όταν καταφέρνουμε να επικοινωνήσουμε αυτήν την στάση μας, τότε αυτός γίνεται πιο ανοικτός, δείχνει εμπιστοσύνη και δεν αισθάνεται να απειλείται από μια εξωτερική αξιολόγηση. 

Φυσικά, υπάρχουν πολλές θεωρητικές μελέτες που αποδεικνύουν τα παραπάνω. Ενδεικτικά αναφέρω τον Baldwin στο Felt institute ο οποίος κατέληξε ότι σε μια σχέση, οι συμπεριφορές που μοιάζουν δημοκρατικές και με αποδοχή, αποπνέουν μια ζεστασιά και ενισχύουν, την αυθεντικότητα, την συναισθηματική ασφάλεια και τον αυτοέλεγχο. Στον αντίποδα, σχέσεις απορριπτικές αποδείχθηκε ότι οδηγούν σε έλλειψη αυθεντικότητας και επιθετικές συμπεριφορές.

Σύμφωνα με την έρευνα του Heine, χαρακτηριστικά που βοηθούν μια σχέση, είναι οι συμπεριφορές που επιτρέπουν την ανεξαρτησία, που δείχνουν μια προσπάθεια κατανόησης του συναισθήματος του άλλου και που εγκαθιστούν ένα κλίμα εμπιστοσύνης. 

Τρίτο χαρακτηριστικό που βοηθά μια σχέση, είναι η αυθεντικότητα. Στην αρχή, μιλήσαμε για κατανόηση του άλλου. Εδώ, μιλάμε κυρίως για κατανόηση του ίδιου μας του εαυτού. 

Η αυθεντικότητα έχει δύο στάσεις που την οριοθετούν. Η πρώτη αφορά την συμπεριφορά μας προς τον άλλον και συγκεκριμένα την ειλικρίνεια, την αλήθεια και την γνησιότητα που επικοινωνούμε, τόσο λεκτικά όσο και μη λεκτικά. 
Η δεύτερη στάση, αφορά τον ίδιο μας τον εαυτό, αφορά την αυτοαντίληψη μας, αφορά την ικανότητα μας να ακούμε τις ανάγκες μας και είτε να τις παραμερίζουμε είτε να τις «φροντίζουμε», ανάλογα με την περίσταση. Έχουμε επίγνωση του συναισθήματος που μας γεννάται από μια κατάσταση; Εκφραζόμαστε με έναν τρόπο τέτοιο, ώστε στο μέτρο του δυνατού να μην παρερμηνεύεται ο λόγος μας από τους άλλους; Σεβόμαστε τα συναισθήματα και τις ανάγκες μας καθώς και τα συναισθήματα και τις ανάγκες του άλλου;


Νικόλαος Δοϊρανλής
Ψυχολόγος, Pgd in Person Centered Therapy, University of Strathclyde

E-mail: info@e-psychology.gr