Η κορυφή του παγόβουνου, δεν είναι όλο το παγόβουνο

"Πρέπει ο κόσμος να καταλάβει ότι οι διατροφικές διαταραχές εν μέρει μόνο έχουν να κάνουν με το φαγητό και την εξωτερική εικόνα. Αυτά αποτελούν την επιφάνεια, την κορυφή του παγόβουνου". 

http://www.e-psychology.gr/content/view/144/69/

Είναι πολύ βαθύτερα τα ψυχολογικά αίτια που ωθούν σε τέτοιου είδους συμπεριφορές. Η βουλιμία, όπως και οι άλλες διατροφικές διαταραχές είναι μία εξάρτηση. Κάποια μέρα θέλω να γίνω «φυσιολογική», να μπορώ να απολαμβάνω το φαγητό μου σαν μια από τις απολαύσεις της φύσης, να μην ξοδεύω τόση ενέργεια και χρόνο από τη ζωή μου μετρώντας θερμίδες, υπολογίζοντας ποσότητες, χαρακτηρίζοντας τροφές ως καλές ή κακές. 

Διαβάζοντας την παραπάνω σύντομη ιστορία της Α., είναι πιθανό, οι περισσότεροι από εμάς να φέρουμε στο μυαλό μας πόσες πολλές φορές έχουμε αποφασίσει να μπούμε σε διαδικασία δίαιτας από Δευτέρα! 

Όποιο περιοδικό ευρείας κυκλοφορίας κι αν ανοίξουμε, θα βρούμε μέσα μια θαυματουργή δίαιτα πλαισιωμένη από την εικόνα μιας υπέροχης τούρτας σοκολάτας, μια νέα επαναστατική και αστραπιαία μέθοδο απώλειας βάρους πλάι στη φωτογραφία ενός καλλίγραμμου κορμιού. 

Αρχίζουμε λοιπόν την προσπάθεια, για μία ακόμη φορά. Γεμίζουμε τη σκέψη μας με υπολογισμούς θερμίδων, με καταμερισμό τροφών σε παχυντικές και διαιτητικές, παλεύουμε, ιδρώνουμε μέχρι να τα παρατήσουμε. 

Εάν είχε ανακαλυφθεί μια θαυματουργή και μακρόχρονα αποτελεσματική δίαιτα, τότε αυτή και μόνο αυτή θα συναντούσαμε στα διάφορα περιοδικά. Άνθρωπος παχύσαρκος δε θα κυκλοφορούσε στον πλανήτη και όλοι θα ήμασταν ευτυχισμένοι! Οι πιο πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι ένα ποσοστό μεγαλύτερο του 90% των ανθρώπων που επιλέγει να χάσει βάρος μόνο μέσω μιας δίαιτας, κι αν ακόμη χάσει τα κιλά που επιθυμεί, σύντομα καταλήγει στην ανάκτηση αυτών.

Ο κυριότερος λόγος που καθιστά αναποτελεσματική τη δίαιτα ως μοναδικό μέσο περιορισμού της βουλιμίας και απώλειας των κιλών είναι η αίσθηση της στέρησης. Όταν στερούμε τον εαυτό μας οργανικά και ψυχικά από κάτι αγαπημένο και επιθυμητό, τότε αυτός, μόλις τελειώσει η περίοδος της στέρησης, θα βρει αφορμή και τρόπο για να μας «εκδικηθεί» και να επιστρέψει σε αυτό. Επιπλέον, μια αυστηρή δίαιτα, άρα μια μεγάλη στέρηση, μας οδηγεί σε έναν διπολικό τρόπο σκέψης (σκέψη άσπρο-μαύρο). Η παραμικρή ατασθαλία, η μία και μοναδική φορά που θα παραβούμε κάποιον από τους κανόνες της δίαιτας, μας στέλνει εύκολα στον άλλο πόλο: στο να παρατήσουμε πλήρως την προσπάθεια και να αρχίσουμε να καταναλώνουμε μεγάλες ποσότητες τροφής. 

Ο στόχος μου, δεν είναι να αφορίσω την επιστήμη της διαιτολογίας, απεναντίας, πιστεύω βαθιά πως μια ισορροπημένη διατροφή έχει πολλαπλά οφέλη στην υγεία του σώματος και της ψυχής. Αυτό που θέλω να τονίσω, είναι πως για να πετύχουμε το στόχο μας χρειάζεται να βάλουμε στόχο. Κι αφού τον βάλουμε, να τον εμπλουτίσουμε με δύο απαραίτητα συστατικά: τη θέληση και την ολιστική αντιμετώπιση του προβλήματος.
Μια παλιά κινέζικη παροιμία λέει: όταν περπατάς, να περπατάς με σταθερό βήμα και όταν τρέχεις, να τρέχεις με ρυθμό!

Η απόφαση για δίαιτα από Δευτέρα καταδεικνύει πως είτε δεν έχουμε ακόμη- την απαραίτητη αποφασιστικότητα, είτε δε θέλουμε πραγματικά να προσπαθήσουμε -τώρα-, είτε δεν είμαστε ακόμη- έτοιμοι. Είναι σημαντικό να αγκαλιάσουμε τον εαυτό μας και όχι να τον ψυχαναγκάσουμε. Οι ψυχαναγκασμοί φέρνουν αφόρητο άγχος και το άγχος δε φέρνει αποτέλεσμα.

Όταν λοιπόν αισθανθούμε έτοιμοι και αποφασισμένοι, χρειάζεται να προσέξουμε τις διατροφικές μας συμπεριφορές, αλλά χρειάζεται και να νοιαστούμε για τις σκέψεις και τα συναισθήματα μας, για τα βαθύτερα ψυχολογικά αίτια που δημιούργησαν και συντήρησαν μια κατάσταση βουλιμίας ή μια κατάσταση παχυσαρκίας. Θυμηθείτε πως η κορυφή του παγόβουνου, δεν είναι όλο το παγόβουνο! Η ατομική ψυχοθεραπεία και οι ομάδες υποστήριξης κερδίζουν ολοένα και περισσότερο έδαφος στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες και φαίνεται να αποτελούν το συστατικό που μέχρι πρόσφατα έλλειπε από τις προσπάθειες για την αντιμετώπιση των διαταραχών πρόσληψης τροφής. 

Νικόλαος Δοϊρανλής 
Ψυχολόγος, Pgd. in Person Centered Counseling, University of Strathclyde